Black Mirror Hoş Geldi: A-Ticaret

E-TİCARET, M-TİCARET ŞİMDİ DE A-TİCARET

Aramızda 'Black Mirror' izleyicileri varsa şu bölümü hatırlarlar, trajik bir hikayedir. Evli bir çiftimiz vardır, eşlerden birinin işi çıkar ve kasabaya gitmek için evden ayrılır. Arabayla giderken, bir kaza geçirir ve hayatını kaybeder. Eşi, bu duruma çok üzülmektedir, bir vasıtayla bir programdan haber alır bu programlar yapay insan üretebilmektedir, hem de neredeyse birebir. Eşi, biraz tereddütlü de olsa bunu denemek ister ve internetten yapay eşini sipariş eder. Tabiri caizse hayatta olmayan eşine yeniden kavuşacaktır. Ve bir gün kapı çalar ve (yapay) eşi gelir...

Peki bu nasıl olmuştu, hayatta olmayan insanların sosyal medya hesaplarındaki sesli, görüntülü ve yazılı tüm geçmişlerini belleğine alan bir program sayesinde. Aynı zamanda fotoğrafta ve videolarda görünen kişiyi, aynı ses tonu ve aynı fiziki görünümüyle birebir yapay bir insan olarak yaratılabiliyorlardı.

E-Ticaret'ten A-Ticaret'e

Black Mirror'dan çıkıp günümüze dönersek, şu an için sanırım ne üretici ne de tüketici böyle bir şeye (teknolojiye) hazır. Şu an ki teknolojimizle belki bu kadarını yapamıyorsak da yine insanlara istediği şeyleri hem de çok zahmetsizce ulaştırabiliyoruz.

A-Ticaret, e-ticaretin bir alt birimi olarak görev yapsa da aslında başlı başına farklı bir sistem olarak görmemiz gerekiyor. Bu farkları anlamak içinse biraz E-ticaret'e hemen akabinde gelen M-ticarete ve ardından A-ticarete bir göz atalım.

E-Ticaret (Elektronik Ticaret)

Çok kabaca tabir edersek, tüketicinin, bir ürünü almak için mağaza mağaza dolaşıp gezmesine hatta yerinden bile kalmasına gereksinim duymadan alışveriş yapabildiği. Üreticinin ise, fiziksel bir mağaza açmadan, neredeyse dünyadaki bütün tüketicilere aynı anda ulaşabildiği bir platformdur.

M-Ticaret (Mobil Ticaret)

M-ticaret ise akıllı telefonlarımızdan ya da tabletlerimiz üzerinden yaptığımız mal ya da hizmet satın alım ve satımlarımıza karşılık gelir.

A-Ticaret (Automated Commerce)

Peki A-ticaret (automated commerce) nedir?

A-ticaret açılım olarak otomatikleştirilmiş ticarete tekamül eder. Başka bir deyişle algoritmik ticaret de diyebiliriz.

A-Ticaret ve Augmented Commerce Farkı

Konumuzu detaylandırmadan önce çok karıştırılan bir kavramdan ve ondan nasıl ayrıldığından söz edelim.

A-ticaret genel olarak Augmented-commerce kavramı ile karıştırılıyor. Aslında aralarında bariz bir fark vardır. Augmented commerce, arttırılmış ticarettir. Buradaki amaç tüketicilere artırılmış gerçeklikle bir deneyim yaşatmaktır. Bunun en kolay örneği ise Ikea markasının 'Ikea Place' adı verdiği bir aplikasyonudur. Aplikasyonu telefonumuza indiriyoruz ve almak istediğimiz ürünleri, evimize taşıma zahmetinde bulunmadan, evimizin içinde nasıl duracağına bu aplikasyon sayesinde bir göz atıyoruz. Bu tarz deneyimleri yaşamaya da augmented commerce yani arttırılmış ticaret diyoruz.

A-Ticaret Nedir?

A-ticarete dönecek olursak, yapay zekanın hayatımıza girmesiyle birçok konuda değişim sinyallerini takip ediyoruz. Her şey bu kadar hızla değişirken üretici davranışları da tüketici davranışları da keskin bir şekilde değişime ayak uyduruyor. Hele ki perakende sektörü için bu değişim kaçınılmaz oluyor.

Tüketicilerin artık, kullandığı ya da kullanacağı ürünler hakkında bilgi edinmesi ve fikir alması, ürün performanslarını ya da muadil ürünler hakkında bilgi sağlamaları sadece parmaklarının uçlarında. Bu da tüketiciyi daha bilinçli, heyecanlı ve doyumsuz kılıyor.

Tüketiciler, kullanacakları ürünler ve seçimleri konusunda oldukça hassas ve yüksek standartlara sahipler. Markalara, hizmete ve ürünlere, daha zahmetsiz ve kolay ulaşım sağlamak istiyor. Hatta öyle bir şeyler olsun ki artık çok düşünmeyelim bizim yerimize başkaları düşünsün, bir şeylere karar vermek için çok araştırmayalım, bir şeyler bizim yerimize araştırsın ve bize sunsun istiyoruz. Aslında bu tam da beynimizin istediği gibi bir yöntemdir. Beynimiz her zaman kolaydan yanadır. Az efor sarf edelim, istediğimiz şey hemen olsun ve bunun için de çok çaba harcamayalım. İşte a-ticaret tüketiciler için tam da bunları sağlıyor.

A-Ticaret Nasıl Çalışıyor?

Trendwatching'e göre A-ticaret, tüketicilerin artık, perakende deneyimlerini algoritmalara ve akıllı cihazlar gibi dış kaynakların kontrolüne bırakacağını belirtiyor. Perakende deneyiminin içinde ürün bulma, ürün satın alma, teslimat düzenlenmesi hatta pazarlık bile var.

A-ticaret nasıl mı oluyor?

Çok basit; otomasyon, makine öğrenmesi ve algoritmalarla. Elimizdeki cihazlar ve artık yavaş yavaş evimizdeki cihazlar bizi bizden daha iyi tanıyor. Evet, belki etik yönlerini tartışabiliriz ama inanın dünyamızı tümden değiştirip çok daha kolay bir yer haline getiriyorlar.

Siz, buzdolabınızdaki sütünüzün biteceğini fark eden, sizi uyaran ve hatta sizin için sipariş veren bir buzdolabınız olsun, gideceğiniz bir restauranta sizin adınıza rezervasyon yapan akıllı bir cihazınız ya da bugün ne giyeceğiniz için saatlerce düşünmenizi engelleyecek, size önerilerde bulunacak ve neredeyse sizin için karar verecek bir şeyler olsun istemez misiniz? Şu an için bu bahsettiğimiz şeylerin hepsi mevcut ve kullanımda.

A-Ticareti Kullanan Şirketler

Literatür'de tam olarak yerini bulamasa da, hali hazırda A-Ticareti kullanan birçok firma var. Daha net anlamak için birkaç örnekle pekiştirelim.

Stitch Fix

Tüketiciler de üreticiler de çok değişti!

Hiç görmediğiniz kıyafetleri satın alır mısınız? (Lütfen aşağıya geçmeden bunu bir düşünün)

Sadece size sorular sorarak ve birkaç fotoğraf seçtirerek, kişisel stilist'iniz hazır. Kurdukları otomasyon sisteme ve algoritmalar ile sizi anlayıp ve tanıyorlar. Size, beğeneceğinizi tahmin ettikleri kıyafetler ve aksesuarlar ile kapınıza bir stilist gönderiyorlar. Evet tuhaf di mi siz onları hiç görmediniz ve onlar da sizi hiç tanımıyor. Belki siz hiç böyle bir alışveriş yapmazsınız ama Stitch Fix şirketi 2016 yılında 730 milyon dolarlık ve 2017 yılında 977 milyon dolarlık bir ciro yaptı. Şirketin ederi ise bugün yaklaşık olarak 2 milyar dolardan fazla. Fast company sitesinde yer alan 2018 yılının en inovatif 50 şirketinden biri olarak yerini de aldı.

Stitch Fix şirketinin algoritma şefi Eric Colson'ın da Netflix şirketinden ayrılıp buraya geldiğini belirtmek isterim.

Amazon Dash Button

Bir örnek de Amazon'dan verebiliriz. Biliyorsunuz geçen ay Türkiye pazarına girmeleriyle oldukça gündemimizde kalmışlardı.

Amazon'un 'Dash Button' diye nitelendirdiği küçük bir butonu var. IOT (nesnelerin interneti) özelliklerine sahip olan bu butonu akıllı cihazınızla eşleştiriyorsunuz, istediğiniz marka için kendi butonunuzu geliştirebiliyorsunuz. Ürün ve marka tercihini size bırakıyorlar, istediğiniz ürüne erişim sağlamak için sadece bu butona dokunuyorsunuz ve ürün çok kısa bir sürede kapınıza geliyor.

Tüketiciler ve A-Ticaret

Reply sitesinde yayınlanan A-ticaret üzerine İngiltere'de yapılan araştırma sonuçlarına göre;

• Tüketiciler karar alırken yardım bekliyor, tamamen otomatikleştirilmiş bir satın alma insanları rahatsız ediyor.
• Her zaman kararın ve kontrolün kendilerinde olduklarını bilmek istiyorlar.
• Tüketiciler sosyal mecralara güvendikleri kadar perakendelere, bankalara ya da seyahat şirketlerine güvenmiyorlar. Burada teknolojiye olan güven kadar markalara karşı olan güvenin de önemli olduğunu belirtiyor.
• Tüketiciler de izlendiklerinin farkındalar hatta yapılan araştırmada katılımcıların %40'tan fazlası aslında verilerini güvenilir markalarla paylaşmaya istekliler.
• Katılımcıların %36 bilgilerini paylaşmak istemiyor. Geri kalanlar ise bu da %64'lük bir oran yapıyor, markaların iletişim ve tekliflerinde özel bir ilgi olacaksa verilerini paylaşmak istiyorlar.

Sonuç

Sonuç olarak, teknolojimiz ne olursa olsun tüketici için marka güvenirliğinin, müşteri deneyiminin ve kişiselleştirilmiş pazarlamanın önemini bir kez daha vurgulamak isterim. Tüketiciler, onları tanımanızı, istek ve ihtiyaçları doğrultusunda sizlerden kişisel hizmetler ve ürünler sunmanızı beklemektedirler. Elimizde verilerimiz, algoritmalarımız, otomasyon sistemlerimiz tabiri caizse her şeyimiz var. Özellikle tüketicinin değişim beklediği perakende sektörü dönüşüme ve teknolojiye olabildiğince hızlı adapte olması gerekmektedir, gelecekte öncü olmak istiyorsak, geleceği ön görmemiz gerekiyor.

Denemeniz Gereken Uygulamalar

Siz de bunları şimdiden deneyimlemek isterseniz önerebileceğim birkaç aplikasyon:

• weswap; Ziyaret etmek istediğiniz ülke için size bütçe planlamasını yapan bir uygulama
• finery; Kıyafet dolabınızı sizin için düzenliyor
• Stitchfix; Sizi görmeden, sizin stilistiniz olmaya hazırlar
• Digit; Eğer tasarruf konusunda pek becerikli değilseniz sizin için gönüllüler

(bazı uygulamalar ülkemizde yer almasa da göz atmakta fayda var)